بیمه مهندسی زیرمجموعهی بیمه اموال است که خسارات فیزیکی غیرقابل پیشبینی ناشی از حوادث را در پروژههای در حال احداث و همچنین سازهها، تأسیسات و تجهیزات در حال بهرهبرداری تحت پوشش قرار میدهد. تمام اصول مربوط به بیمهنامههای اموال، از جمله غرامت، حسن نیت و جانشینی در تعریف بیمه مهندسی نیز صادق است.
پروژههای زیربنایی، عمرانی، و سازههای صنعتی و ساختمانی در تمامی مراحل ساخت، از آغاز پروژه و نصب تجهیزات و ماشینآلات گرفته تا دوره آزمایش و راهاندازی، در معرض خطرات متعددی قرار دارند. این خطرات میتوانند منجر به آسیب و از بین رفتن سرمایه شوند. همچنین، احتمال وقوع زیانهایی به اشخاص ثالث وجود دارد که در نتیجه سهلانگاری یا خطاهای انسانی پیمانکاران و عوامل بیمهگزار بهوجود میآید و این افراد بهطور قانونی مسئول شناخته میشوند. بیمههای مهندسی بهطور خاص برای پوششدهی فعالیتهای مهندسین در رشتههای مختلف طراحی شدهاند.
قبل از توضیح کلوز بیمه مهندسی، ابتدا اصطلاح «کلوز» را در بیمه تعریف کنیم. کلوز (Clause) در بیمه بهمعنی یک بند یا شرایط خاصی است که در بیمهنامه گنجانده میشود و طبق آن میتوانیم شرایط اضافی، استثنائات یا توضیحات خاصی را در بیمهنامه لحاظ کنیم. برای مثال یک کلوز میتواند پوشش خطرات طبیعی مانند سیل یا زلزله را به بیمهنامه اضافه کند.
کلوز به شرایط بیمهنامه بستگی دارد. در بیمهنامههای مهندسی بهطور کلی 4 کلوز داریم:
بیمه تمام خطر نصب (Erection All Risks) یکی از بیمهنامههای جدید در حوزه بیمه مهندسی است که کاربردهای گستردهای دارد. این بیمهنامه به بیمهگزاران پوششهای لازم در زمان نصب ماشینآلات صنعتی، تجهیزات فلزی و ساخت و سازهای بلندمرتبه را ارائه میدهد.
کلیه پروژههای احداث تأسیسات و کارخانههایی که ارزش آنها فراتر از مصالح و کارهای ساختمانی باشد، تحت پوشش بیمه تمام خطر نصب قرار میگیرند. این بیمهنامه تقریباً شرایط مشابهی با بیمهنامه تمام خطر پیمانکاران دارد.
بیمهنامه تمام خطر نصب، خسارتهای غیرمنتظرهای را که ممکن است در زمان نصب ماشینآلات و دستگاهها بهوقوع بپیوندد تحت پوشش قرار میدهد. این خسارات شامل آسیبهای ناشی از دستگاههایی مانند توربینها، ژنراتورها، دیگهای بخار، کمپرسورهای درونسوز، و سایر تجهیزات صنعتی میشود. خساراتی که شرکت بیمهگر موظف به جبران آنها است شامل موارد زیر میشود:
برخی خسارتها نیز تحت پوشش بیمه تمام خطر نصب نمیباشند:
مدت اعتبار این بیمهنامه از زمان تخلیه ماشینآلات و اشیای بیمهشده آغاز میشود و تا پایان عملیات و راهاندازی ادامه مییابد. بهعلاوه، تمام خسارات واردشده در طول دوره انبارداری، نصب، بهرهبرداری و آزمایش نیز تحت پوشش این بیمه قرار میگیرند.
بیمه تمام خطر پیمانکاران (Contractors All Risks) یکی از رشتههای نوین در بیمهنامههای مهندسی است که خسارات ناشی از فعالیتهایی مانند خاکبرداری، هموارسازی زمین و اجرای موقت تأسیسات کارگاهی را جبران میکند.
این بیمهنامه مسئولیت پرداخت هر نوع خسارت و ضرر ناگهانی به بیمهگزار را در طول مدت اعتبار خود به عهده دارد. خسارات ممکن است به اموال بیمهشده یا در مراحل مختلف پروژه به اموال مذکور وارد شوند. انواع خسارات تحت پوشش شامل موارد زیر است:
خسارات زیر تحت پوشش بیمه تمام خطر پیمانکاران نیستند:
بیمهنامه تمام خطر پیمانکاران از زمان آغاز فعالیت و استقرار وسایل بیمهشده شروع میشود و تا تکمیل ساختمان و زمان تحویل و بهرهبرداری ادامه دارد. همچنین، بیمهگزار میتواند با پرداخت حق بیمه، دوره راهاندازی و نگهداری را نیز تحت پوشش قرار دهد. اما برسیم به گروه دوم یعنی بیمههای دوره بهرهبرداری که در ادامه توضیح میدهیم.
در بیمههای تمام خطر نصب و تمام خطر پیمانکاران، پوشش مسئولیت در قبال اشخاص ثالث جهت جبران خسارتهای جانی وجود دارد و اعمال میگردد.
در بیمههای دوره بهرهبرداری موارد زیر را داریم که جزو مهمترین بیمهها در حوزۀ مهندسی هستند:
بیمه ماشین آلات و تجهیزات پیمانکاران (Contractors’ Plant & Machinery) مسئول جبران خسارتهای وارده به تجهیزات و ماشینآلات پیمانکاران در طول مدت استفاده از آنها در پروژهها است.
خطرات زیر تحت پوشش بیمهنامه تجهیزات و ماشینآلات پیمانکاران قرار میگیرند:
معمولاً این بیمهنامه دارای اعتبار یکساله است. البته اگر این بیمهنامه با بیمهنامه پیمانکاری و نصب همراه باشد، اعتبار هر دو بیمهنامه به یکدیگر مرتبط خواهد بود.
بیمه ریسکهای تکمیلشده ساختمانی (Civil Engineering Completed Risks) خطرات مربوط به سازههای کاملشده ساختمانی و تمام مواردی که در زمان ساخت تحت پوشش بیمه تمام خطر پیمانکاران قرار داشتهاند را در دوره بهرهبرداری تحت پوشش قرار میدهد. این بیمهنامه شامل پوشش خطرات طبیعی، خطرات مشخص و خسارتهای فیزیکی ناگهانی میشود.
بیمهنامه خطرات سازههای تکمیلشده ساختمانی، موارد زیر را تحت پوشش قرار میدهد:
بیمهنامه خطرات سازههای تکمیلشده ساختمانی معمولاً بهصورت سالیانه صادر میشود، اما در برخی موارد، امکان صدور آن بهصورت چند ساله نیز وجود دارد. حداکثر مدت زمان پوشش این بیمهنامه به عمر مفید سازه وابسته است.
بیمه شکست ماشینآلات (Machinery Breakdown) برای جبران خسارتهای مالی ناشی از حوادث مربوط به ماشینآلات مهندسی طراحی شده است. نکته حائز اهمیت در بیمه شکست ماشینآلات، مدیریت، تعمیرات، نگهداری و بازرسی صحیح توسط بهرهبردار و رعایت اصول ایمنی است.
این بیمهنامه هزینههای مربوط به جایگزینی ماشینآلات یا تاسیسات را تحت پوشش قرار میدهد. همچنین، هزینههایی نظیر حمل و نقل، حقوق و عوارض گمرکی، نصب و همچنین کارهای ساختمانی نیز مشمول این بیمه میشوند و میتوان برای این موارد نیز از این بیمه استفاده کرد.
بیمه شکست ماشینآلات شامل خطرات زیر است:
مدت اعتبار این بیمهنامه معمولاً یک سال است، اما در صورت درخواست بیمهگزار، امکان تمدید آن وجود دارد.
بیمه عدمالنفع ناشی از شکست ماشینآلات (Machinery Loss of Profits) یک بیمهنامه مکمل برای بیمه شکست ماشینآلات محسوب میشود. بر اساس این بیمهنامه، در صورت بروز یک حادثه ناگهانی که منجر به خسارت در ماشینآلات شود و تولید تحت تأثیر قرار بگیرد، خسارت ناشی از کاهش تولید توسط شرکت بیمه جبران خواهد شد. بهطور کلی، خسارت ناشی از عدم تولید معمولاً بیشتر از خسارات وارده به خود ماشینآلات است.
این بیمهنامه انواع خسارات زیر را تحت پوشش قرار میدهد:
مدت اعتبار این بیمهنامه معمولاً یک سال است، اما در صورت درخواست بیمهگزار، امکان تمدید وجود دارد.